U periodu od 10 -11. juna 2014. godine održana je međunarodna konferencija u Bonu, Njemačka, pod nazivom „Eliminacija bolesti povezanih s azbestom u Evropskom regionu Svjetske zdravstvene organizacije“, u organizaciji i pod pokroviteljstvom Svjetske zdravstvene organizacije. Kao učesnici pozvane su sve zemlje Evropskog regiona koje ili nisu donijele nacionalnu strategiju za eliminaciju bolesti u vezi s azbestom ili još nisu prihvatile politiku zabrane upotrebe azbesta u radnoj i životnoj okolini. Kao predstavnici iz Bosne i Hercegovine u radu konferencije učestvovali su dr Ognjen Perazić iz Zavoda za medicinu rada i sporta Republike Srpske i dr Aida Vilić-Švraka iz Instituta za javno zdravstvo Federacije BiH.
Širom svijeta oko 125 miliona ljudi je izloženo dejstvu azbesta na poslu. Prema posljednjim procjenama Svjetske zdravstvene organizacije više od 107.000 ljudi svake godine umire zbog karcinoma pluća, mezotelioma i azbestoza nastalih pri ekspoziciji azbestu. Azbest predstavlja jedan od najvažnijih profesionalnih kancerogena koji izaziva smrt, kod oko polovine slučajeva oboljelih od profesionalnih tumora. Procjenjuje se da je u Evropskom regionu 2000. godine umrlo oko 14.600 ljudi od oboljenja u vezi s azbestom, pri profesionalnoj ekspoziciji. Dodatnih nekoliko hiljada smrtnih slučajeva se povezuje s neprofesionalnom izloženošću ovom agensu. Stoga, Svjetska zdravstvena organizacija i Međunarodna organizacija rada preporučuju da je najefikasniji način da se izvrši eliminacija bolesti u vezi s azbestom, zabrana upotrebe svih formi azbesta. Mnoge zemlje u svijetu uključujući i zemlje evropskog regiona SZO su prihvatile ovu preporuku. U evropskom regionu SZO, 37 od ukupno 53 zemalja su zabranile upotrebu svih formi azbesta. Međutim, procjenjuje se da je još oko 300 miliona ljudi ovog regiona izloženo azbestu u životnoj i radnoj sredini. Stoga, Svjetska zdravstvena organizacija poziva sve zemlje članice čiji građani, a naročito radna populacija, nisu zaštićeni od dejstva ovog agensa, da prihvate, razviju i implementiraju politiku zabrane upotrebe svih formi azbesta. Situacija u zemljama u regionu je sljedeća: Hrvatska i Slovenija su kao zemlje članice Evropske unije prihvatile politiku zabrane upotrebe svih formih azbesta i donijele nacionalnu strategiju eliminacije oboljenja u vezi s azbestom. Srbija i Makedonija su učinile isto, iako nisu članice EU, pri čemu su ostvarili i zavidne rezultate u implementaciji naprijed navedenih strategija. Crna Gora i Bosna i Hercegovina predstavljaju jedine zemlje jugoistočne Evrope koje niti su zabranile upotrebu azbesta, niti su donijele nacionalnu strategiju za eliminaciju bolesti u vezi s azbestom.
Shodno svemu naprijed navedenom, neophodno je što prije pokrenuti aktivnosti u cilju prihvatanja politike zabrane upotrebe svih formi azbesta u Republici Srpskoj kroz nacionalnu legislativu. Takođe, neophodno je istovremeno formirati interdisciplinarnu radnu grupu koja će na entitetskom nivou vršiti izradu nacionalne strategije eliminacije bolesti u vezi s azbestom u Republici Srpskoj, imajući u vidu da je jedan od ciljeva Parmske deklaracije izrada istih u zemljama potpisnicama do 2015. godine.
dr Ognjen Perazić
